© Monika Osińska. Artykuł udostępniony na licencji CC BY-SA 4.0
Zapobieganie powstawaniu odpadów komunalnych jest nadrzędnym celem polityki gospodarczej i środowiskowej Unii Europejskiej, ponieważ zostało uznane za najskuteczniejszy sposób poprawy efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i przerwania dodatniej zależności pomiędzy wzrostem gospodarczym krajów członkowskich a ilością wytwarzanych odpadów. Głównym celem badania omawianego w artykule jest porównanie krajów UE pod względem efektywności wykorzystania zasobów naturalnych oraz ocena siły i kierunku zależności między tą efektywnością a ilością wytwarzanych odpadów komunalnych. Ponadto zbadano siłę zależności pomiędzy ilością wytwarzanych odpadów komunalnych a rozwojem gospodarczym krajów UE, zarówno w ujęciu ogólnym, jak i w skupieniach krajów o różnej efektywności wykorzystania zasobów naturalnych. Wykorzystano dane statystyczne z bazy Eurostatu za lata 2011–2020. Zastosowano analizę skupień i analizę korelacji. Za pomocą metody k-średnich wyznaczono pięć skupień krajów ze względu na efektywność wykorzystania zasobów naturalnych. Stwierdzono, że kraje o wysokiej efektywności wykorzystania zasobów produkują więcej odpadów komunalnych per capita, a to stoi w sprzeczności z założeniami polityki UE. Z kolei analiza korelacji uwidoczniła, że utrzymuje się zależność między PKB per capita a ilością wytwarzanych odpadów komunalnych per capita (współczynnik korelacji liniowej Pearsona tych dwóch wielkości od 2011 r. jest niezmiennie dodatni i pozostaje na istotnym poziomie). Siła tej relacji nie słabnie wraz ze wzrostem efektywności wykorzystania zasobów. Przeprowadzone badanie dowiodło także, że kraje UE uzależniają skalę recyklingu od ilości wytwarzanych odpadów komunalnych, co może stanowić poważne zagrożenie na drodze do zminimalizowania ilości odpadów i osiągnięcia unijnych celów w tym zakresie.
wzrost gospodarczy, odpady komunalne, zasoby naturalne, efektywność wykorzystania zasobów, zapobieganie powstawaniu odpadów, analiza skupień, analiza korelacji
C10, C12, C20, Q32, Q53
Aczel, D. A. (2000). Statystyka w Zarządzaniu (tłum. Z. Czerwiński, W. Latusek). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów.
European Environment Agency. (2019). Efektywne gospodarowanie zasobami i odpady. https://www.eea.europa.eu/pl/themes/waste/intro.
European Environment Agency. (2020, 11 maja). The European environment — state and outlook 2020: Knowledge for transition to a sustainable Europe. https://www.eea.europa.eu/soer/2020.
European Environment Agency. (2022, 31 stycznia). Wyraźne możliwości oddzielenia wytwarzania odpadów od wzrostu gospodarczego w Europie. https://www.eea.europa.eu/pl/highlights/wyrazne-mozliwosci-oddzielenia-wytwarzania-odpadow.
European Environment Agency. (2023, 28 czerwca). Waste generation in Europe. https://www.eea.europa.eu/en/analysis/indicators/waste-generation-and-decoupling-in-europe. Eurostat. (b.r.). Waste [Data set]. https://ec.europa.eu/eurostat/web/waste/data/database.
Główny Urząd Statystyczny. (b.r. a). Cel 12 – Odpowiedzialna produkcja i konsumpcja. Wskaźnik 12.1.a – Produktywność zasobów. https://sdg.gov.pl/statistics_nat/12-1-a/.
Główny Urząd Statystyczny. (b.r. b). Cel 12 – Odpowiedzialna produkcja i konsumpcja. Wskaźnik 12.1.c – Wskaźnik powtórnego wykorzystania materiałów. https://sdg.gov.pl/statistics_nat/12-1-c/.
Gorokhova, T., Shpatakova, O., Toponar, O., Zolotarova, O., Pavliuk, S. (2023). Circular Economy as an Alternative to the Traditional Linear Economy: Case Study of the EU. Revista de Gestao Social e Ambiental, 17(5), 1–15. https://doi.org/10.24857/rgsa.v17n5-002.
Horvath, B., Bahna, M., Fogarassy, C. (2019). The Ecological Criteria of Circular Growth and the Rebound Risk of Closed Loops. Sustainability, 11(10), 1–15. https://doi.org/10.3390/su11102961.
Komisja Europejska. (b.r.). Circular economy. https://environment.ec.europa.eu/topics/circular-economy_en.
Lander, J. P. (2018). R dla każdego. Zaawansowane analizy i grafika statystyczna (tłum. M. Włodarz). APN Promise.
Najwyższa Izba Kontroli. (2022, 9 maja). Odpady z tworzyw sztucznych w Europie – raport. https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/odpady-z-tworzyw-sztucznych-w-europie-raport.html.
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2021). Towards a more resourceefficient and circular economy. The role of the G20. https://www.oecd.org/env/waste/OECD-G20-Towards-a-more-Resource-Efficient-and-Circular-Economy.pdf.
Potârniche, M. E., Giuca, A. D., Stoica, G. D., Sterie, C. M. (2022). The circular economy in Romania and in the EU Member States. Proceedings of the International Conference on Business Excellence, 16(1), 409–419. https://doi.org/10.2478/picbe-2022-0040.
Roleders, V. (2023). Transformation of the EU countries to the circular economy model. Economies’ Horizons, 2(24), 129–135. https://doi.org/10.31499/2616-5236.2(24).2023.281264.
Shpak, N., Melnyk, O., Horbal, N., Ruda, M. Sroka, W. (2021). Assessing the implementation of the circular economy in the EU countries. Forum Scientiae Oeconomia, 9(1), 25–39. https://doi.org/10.23762/FSO_VOL9_NO1_2.
Smol, M., Kulczycka, J., Czaplicka-Kotas, A., Włóka, M. (2019). Zarządzanie i monitorowanie gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce w kontekście gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ). Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk, (108), 165–184. https://doi.org/10.24425/znigsme.2019.130174.
Sobolewski, M., Sokołowski, A. (2017). Grupowanie metodą k-średnich z warunkiem spójności. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Research Papers of Wrocław University of Economics, (468), 215–221. https://doi.org/10.15611/pn.2017.468.22.
Subedi, M., Pandey, S., Khanal, A. (2023). Integrated Solid Waste Management for the Circular Economy: Challenges and Opportunities for Nepal. Journal of Multidisciplinary Research Advancements, 1(1), 21–26. https://doi.org/10.3126/jomra.v1i1.55100.
The World Bank. (2022, 11 lutego). Solid Waste Management. https://www.worldbank.org/en/topic/urbandevelopment/brief/solid-waste-management.
Vranjanac, G. Ž., Rađenović, Ž. (2022). EU countries hierarchical clustering towards circular economy performance indicators. Facta Universitatis Series Working and Living Environmental Protection, 19(3), 149–155. https://doi.org/10.22190/FUWLEP2203149V.
Walesiak, M. (2007). Wybrane zagadnienia klasyfikacji obiektów z wykorzystaniem programu komputerowego clusterSim dla środowiska R. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Research Papers of Wrocław University of Economics, (1169), 46–56.
Walesiak, M. (2013). Zagadnienie doboru liczby klas w klasyfikacji spektralnej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Taksonomia 20 – Klasyfikacja i analiza danych – teoria i zastosowania, (278), 33–43.
